Wat is een bullshitbaan

In dit artikel ga in op het fenomeen “bullshitbaan”. Wat is dat precies? En kan je er met coaching wat aan doen?

Kappen met je bullshitbaan is moeilijk, maar niet onmogelijk zegt de documentaire “Mijn Bullshitbaan” VPRO van maart 2019. Bullshitbanen zijn banen waarbij vooral jijzelf je soms afvraagt: waarom doe ik dit? Wel hard werken, maar geen impact voor je gevoel. Op hoog niveau dozen verschuiven.

De baan op zichzelf is dus niet slecht, dus moeilijk om ermee te stoppen.

Verdiensten prima en redelijke status. Maar als je naar huis gaat ben je niet trots. Sterker nog, misschien voel je je waardeloos en leeg. In dat gevoel ligt burnout op de loer.

Als business coaching cliënten bij mij in Amsterdam komen met een onvervuld idee over hun baan of beroep, en vermoeden van een bullshitbaan, begin ik met een onderzoek naar wie ze diep in hun hart zijn.

Dilts-Bateson

Door middel van het coachingsmodel Dilts-Bateson onderzoek ik vaak hoe mensen zichzelf hieruit kunnen bevrijden.

Het model wordt gebruikt om in kaart te brengen wat je waarden zijn en wie je eigenlijk bent diep in je hart.

Het helpt om dit stappenoefeningetje te volgen. Soms doe ik dat letterlijk met cliënten.

De logische niveaus van Dilts-Bateson is een pyramide-vormig model dat je in staat stelt om bekijken wat je doet in het dagelijks leven en of dat aansluit bij je waarden en je identiteit.

Pyramide van Dilts-Bateson: een stappenplan om dichter bij je missie te komen

Omgeving en Gedrag

Om je een idee te geven hoe dat werkt. Zeg iemand is kunstschilder. Mijn vraag als business coach zou zijn: wat doe je? Wat ziet je omgeving je doen?

Het antwoord bijvoorbeeld: ik fiets elke ochtend naar mijn atelier, ik schilder in mijn atelier. De vaardigheden (skills) die ik heb: schilderen, verfmengen, verstand van figuratieve en abstracte schilderkunst. Misschien heb je een opleiding gedaan aan de kunstacademie.

Overtuigingen en waarden

Dan de overtuigingen: die kunnen zijn, bv. je moet op tijd beginnen, je mag mensen niet teleurstellen, ik moet origineel zijn, ik moet zorgen voor familie, genoeg verdienen.

Waarden worden al abstracter: dat zijn woorden als creativiteit, werken, originaliteit, loyaliteit e.d. Vaak kunnen mensen die waarden wel bovenhalen – misschien had je als kind al bepaalde eigenschappen die bij je horen.

Identiteit en Missie

En wie ben je dan eigenlijk (identiteit: wie ben ik)? In de oefening die we doen omschrijven we dit in een paar woorden (en niet “ik ben iemand die graag mensen ontmoet en sociaal is en daarnaast ook soms heel teruggetrokken kan zijn”). Als je diep in je hart of je ziel kijkt, is er een besef of tenminste vermoeden wie je bent. Maar dan moet je eerst een schild laten zakken. Niet bang te zijn om te zeggen wat je voelt. Soms voel je gêne over wat er opkomt. Of verwarring. Meestal is het raak wat je voelt.

Missie

En als je weet wie je bent, kan je ook helder vaststellen wat jij behoort te doen in het leven (missie).

Lastig om te veranderen

Veranderingen boven de rode waterlijn (zie de afbeelding) zijn moeilijker, hebben veel meer impact en zullen langer in je leven blijven. Hoe hoger in de pyramide, hoe lastiger veranderingen (life-changes) zijn te maken. Hoe meer werk dat kost.

Het is de ervaring dat je gewoontes aanpassen - fitter worden (wat doe je/omgeving), leren mediteren (vaardigheden) makkelijker zijn te ‘fixe’. Maar grote kans dat motivatie na een tijdje wegzakt.

Veranderingen op waarden-niveau of overtuigingsniveau gebeuren bij écht impactvolle gebeurtenissen, na een ontslag, veranderingen in de liefde, verlies van dierbaren (of echt grondig aan jezelf werken met een business coach of life coach) en zullen daarentegen lang effect hebben.

Inzicht in jezelf

Als je je overtuigingen en waarden helder hebt, wordt het makkelijker om te zeggen wat je innerlijk kompas is. Ben je een familiemens? Dan draag je misschien de waarden loyaliteit, familie, zorgzaamheid en geven in je.

Zo wordt het inzicht in jezelf langzaam maar zeker duidelijker. Je missie kan zich dan ook langzaam gaan onthullen: aandacht geven aan familie en ze zekerheid geven. Voor de kunstschilder zou de missie zijn: wat ik voel in kunst vastleggen: schilderen, elke dag!

Mijn cliënten vertellen de mooiste ontroerende verhalen als ze de stappen doorlopen. Het gaat dan over wat ze diep in hun hart voelen. Over familie, over dromen en diepste wensen. Daar zit nooit bullshit. En idealiter ga je aan de onderkant van de pyramide van Dilts-Bateson pas veranderingen aanbrengen als je missie helder is. Dat is vaak life-changing. Wellicht een aanleiding om van baan te veranderen.

Robert de Wilde is loopbaancoach en business coach in Amsterdam (voormalig advocaat in Nederland en de Nederlandse Antillen). Voor meer informatie over loopbaancoaching of wat een business coach voor je kan doen, stuur een mail via Contact.